ध्यानधारणा ही आधुनिक काळाची गरज आहे - गुरुदेव श्री श्री रविशंकर

Santosh Sakpal December 18, 2024 09:30 PM

मुंबई : मानसिक आरोग्य ही आज जगाला भेडसावणाऱ्या सर्वात मोठ्या समस्यांपैकी एक आहे. आज एकीकडे लोकांमध्ये आक्रमकता आणि हिंसाचार वाढत आहे, तर दुसरीकडे ते नैराश्य आणि आत्महत्येच्या प्रवृत्तीने ग्रस्त आहेत. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या मते, आज 1 अब्जाहून अधिक लोक विविध मानसिक आजारांनी ग्रस्त आहेत. हे निरोगी समाजाचे लक्षण नाही. कोणत्याही समाजाच्या वाढीसाठी आणि समृद्धीसाठी या आव्हानांचा सामना करणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि हे केवळ ध्यानधारणेद्वारेच केले जाऊ शकते.

ध्यानधारणा जीवनाची सखोल समज आणते. आपले जीवन ही निसर्गाने दिलेली सर्वात मौल्यवान भेट आहे, परंतु आपण ही भेटवस्तू नेहमीच लपवून ठेवतो, कधीही उघडी ठेवत नाही. जरा कल्पना करा, जर कोणी तुम्हाला भेटवस्तू देईल आणि तुम्ही ती उघडणारही नाही, तर तुम्ही तिच्या सौंदर्याचा आनंद कसा घ्याल? 

कधीकधी आपण शरीराच्या आवरणाकडे पाहतो, कधीकधी आपल्याला त्यात दोष आढळतात किंवा आपण त्याची प्रशंसा करतो, परंतु आपण त्यातील आध्यात्मिक खजिना शोधत नाही. आपल्यापैकी प्रत्येकजण आनंद आणि कृपेचा स्रोत आहे. याचा अनुभव घेण्यासाठी, जीवनाचा खरा आनंद आणि सौंदर्य मिळवण्यासाठी तुम्हाला पाच इंद्रियांच्या पलीकडे जाणे आवश्यक आहे.

जीवनाची सुरुवात प्रत्यक्षात सहावी इंद्रिय, अंतर्ज्ञान किंवा अंतर्ज्ञानाच्या साक्षात्काराने होते. अंतर्ज्ञान म्हणजे काय? तुमची बुद्धी मार्ग निवडण्यासाठी तार्किक युक्तिवाद देऊ शकते परंतु तुमची अंतर्ज्ञान असे म्हणते की 'नाही मी हा मार्ग निवडू नये, मी दुसरा मार्ग निवडावा.जेव्हा तुम्ही हे करता तेव्हा तुम्ही तुमच्या निर्णयावर समाधानी आणि प्रसन्न असता. त्याचप्रमाणे, कधीकधी तुमचे निर्णय चुकीचे होऊ शकतात, तुमची बुद्धी चुकीची असू शकते, परंतु तुमची अंतर्ज्ञान कधीही चुकीचे होऊ शकत नाही. तुमचा निर्णय वेळोवेळी बदलू शकतो. तुम्ही एखाद्याला पाहता आणि त्याच्याबद्दल मत तयार करता परंतु काही काळानंतर तुम्हाला वाटेल की तुमची कल्पना चुकीची होती. आपला मेंदू अनेकदा अशा अनेक पूर्वग्रहांनी भरलेला असतो. या पूर्वग्रहांवर मात करण्यासाठी आणि तुमच्या सहाव्या इंद्रियेपर्यंत पोहोचण्यासाठी तुम्हाला ध्यान करणे आवश्यक आहे. केवळ ध्यानधारणा तुम्हाला बुद्धीच्या पूर्वग्रहांच्या पलीकडे जाण्यास मदत करू शकते.

स्वतःला थोडा वेळ देणे आणि दररोज ध्यानधारणा करणे हे तुमच्या जीवनात एक नवीन आयाम उघडेल. मग तुम्हाला कळेल की जीवनात किती सौंदर्य आणि प्रेम लपलेले आहे. हे तुम्हाला 'अनिच्छा -इच्छा-काही नाही', 'अकिंचन - मी कुणीही नाही ' आणि 'अप्रयत्न-मला काहीही करायचे नाही' या तीन गोष्टी जाणीवपूर्वक केल्याने संपूर्ण विश्रांती आणतील . ध्यान ही सर्वोच्च प्रार्थना आहे जी आपल्याला जीवनातून मिळणाऱ्या आनंदाची आणि कृपेची झलक देते.

वाढत्या जबाबदाऱ्या आणि महत्त्वाकांक्षांच्या जगात ध्यानधारणा पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाची आहे. एकेकाळी ज्ञानाचा मार्ग मानले जाणारे ध्यान हे आता तणाव व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि कल्याण वाढवण्यासाठी एक अतिशय प्रभावी साधन म्हणून ओळखले जाते. हे तुमच्या आंतरिक शक्तीला पुनरुज्जीवित करून तुम्हाला आव्हानांचा सामना करण्यास सक्षम करते. तुमचे मन वर्तमानावर केंद्रित ठेवून, भूतकाळातील पश्चाताप किंवा भविष्यातील चिंतांपासून मुक्त ठेवून जीवनातील सर्व आव्हानांचा सामना करण्यास हे तुम्हाला मदत करते.

ध्यान हे केवळ विश्रांतीचे साधन नाही, तर ते एक आवश्यक साधना आहे जे आपले जीवन परिपूर्ण करू शकते. जीवनात शांतता आणि संतुलन आणण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे दररोज काही मिनिटे ध्यान करणे. जर आपण दररोज केवळ 10 ते 20 मिनिटे ध्यानधारणेसाठी काढली, तर आपल्या मनाला आणि शरीराला सखोल विश्रांती आणि ऊर्जा मिळते.